PLANLAMA YANILGISI

Planlama yanılgısı: yapılacaklar listemiz neden yetişmiyor?

Birçoğumuz yapılacak listesi yapmışızdır. Belki yeni bir yıla girerken siz de böyle bir liste yaptınız fakat birçoğumuz bu listeye yazdıklarımızın çok azını yetiştirebiliyoruz üstelik bu bir kereye mahsus değil sürekli yaşadığımız bir durumdur. Peki neden planlarımız yetişmiyor? cevap: planlama yanılgısı

Planlama yanılgısı ilk olarak davranışsal ekonomi alanında iki temel figür olan Daniel Kahneman ve Amos Tverksky tarafından ortaya konuldu.1977 tarihli bir makalede Kahneman ve Tverksky gelecek hakkında tahminlerde bulunurken insanların büyük ölçüde genellikle yanlış olan sezgisel yargılara güvenme eğiliminde olduklarını savundular bununla birlikte insanların yaptığı hata türleri rastgele değil sistematiktir bu da bunların tek tip bilişsel önyargılardan kaynaklandığını gösterir. Kahneman "Thinking Fast and Slow" kitabında İsrail eğitim bakanlığı tarafından lise öğrencileri için spesifik bir konuda müfredat hazırlamak için görevlendiriliyor ekiple beraber bir süre proje üstünde çalıştıktan sonra projenin daha ne kadar süreceğini merak ediyor ve ekibe tahminlerini bir kağıda yazıp iletmelerini istiyor. Tahminleri ortalamasını aldığında 2 yıla yakın bir rakam çıkıyor bu sonuçtan tatmin olmayan yazar farklı bir yöntem deneyerek daha önce yapılmış benzer projeleri ve bu projelerde çalışan kişilerin yetkinliğini araştırmaya koyuluyor araştırmanın ardından benzer projeleri @'ının projeyi tamamlayamayıp pes ettiklerini öğreniyorlar daha da kötüsü başarılı olan projelerin ekiplerinin kendi ekiplerinden çok daha yetkin olduğunu keşfediyorlar. Bitirilen projelerin ortalama tamamlanma süresi 7 yıl olduğunu öğrenince de tüm ekip hayal kırıklığına uğruyor. Ekip ne kadar tereddüt etse de projeye devam ediyor ve yazar farklı nedenlerden dolayı projeden erken ayrılıyor müfredatın tamamlanması ise tam 8 yıl sürüyor...

Bu örnekte planlama yanılgısını çok net bir şekilde görebiliyoruz. Planlama hatası deneyimlerimizle çelişse bile bir görevi tamamlamak için gereken süreyi bu görevle ilişkili maliyetleri ve riskleri hafife alma eğilimimizi tanımlar adından da anlaşılacağı gibi planlama yanılgısı gelecek için kötü plan yapmamıza neden olabilir ve bir görevin taleplerine (zaman ,para, enerji vb) ilişkin gerçekçi tahminleri göz ardı eden kararlar almamıza neden olabilir. Ayrıca risk ve şans unsurlarını küçümsememize yol açar bunun yerine sadece kendi yeteneklerimize odaklanırız.

Planlama yanılgısı nedenleri

Olumluya odaklanmayı tercih ederiz

Orijinal planımıza demir atarız

Olumsuz veriler

Toplumsal baskı

Olumluya odaklanmayı tercih ederiz

Dünyadan ve diğer insanlardan iyimser beklentilerimiz var olumlu olayları olumsuz olaylardan daha fazla hatırlamamız daha olası ve en önemlisi karar verme süreçlerimizde olumlu bilgileri tercih etme eğilimindeyiz.

Orijinal planımıza demir atarız

Demir atma planlama yanılgısında büyük rol oynayan başka bir bilişsel ön yargı türüdür karar verirken erken bilgilere çok fazla güvenme eylemidir.

Olumsuz veriler

Yeteneklerimize ve sıkı çalışmamıza olumlu sonuçlar aktif etme eğilimindeyken olumsuz sonuçları kontrolümüz dışındaki faktörlere atfederiz

Toplumsal baskı

Projeleri hızlı ve sorunsuz bir şekilde bitirmek için organizasyonel baskı planlama yanılgısının başlıca nedenidir iş yeri kültürleri genellikle rekabetçidir ve bir proje hakkında daha az hevesli görüş bildiren veya diğerlerinden daha uzun bir zaman çizelgesinde ısrar eden bireyler için maliyetler olabilir.