KAYIP VE YAS NEWSPDR

KAYIP VE YAS

Yas, yaşanan bir kayıp sonrası ortaya çıkan derin, duygusal ve yoğun hisler bütünü olarak tanımlanabilir. Evcil hayvanımızın kaybolması ya da ölümü, bizim için manevi değeri olan bir eşyanın yaşanan yangında kül olması ya da çok büyük önem atfettiğimiz insanın hayatımızdan çıkmasının ardından yaşadığımız yas, olması gereken bir durumdur. Ancak bu süreç yaşanmadığı zaman yani bastırıldığında birtakım rahatsızlıkları (ülser, depresyon, anksiyete vb.) da beraberinde getirmesi olasıdır.

Yas sürecinin de belli basamakları vardır. Her ne kadar basamak olarak adlandırılsa da aralarında herhangi bir sıralılık yoktur. Yani bir aşama gerçekleşmeden diğerine geçilmez tarzında bir kural içermemektedir. Hatta kimi durumlarda bu aşamaların birinde takılı kalınabilir ya da belli aşamalar içerisinde döngüye girilebilir. Şimdi bu aşamalara bir göz atalım:

1. Şok ve Uyuşma: Yaşanılan durumun ardından kişi şok geçirir, boşlukta hisseder ya da tamamen donuklaşır. Travmada çokça görülen bir durumdur. Kişi yaşadığı kazayı hiçbir tepki vermeden ve duygu belirtisi göstermeden anlatır.

2. İnkar ve Yalıtma: Kişi başına gelen bu olayı inkar eder (hayır, o ölmedi!) ve kendisini çevresinden soyutlamaya başlar.

3. Öfke: Kendisine ya da çevresine karşı aşırı öfke patlamaları gösterir. "Neden benim başıma geldi?" ya da "Eğer daha dikkatli olsaydım şuan gitmemiş olurdu." vb.

4. Anlaşma ya da Pazarlık: Yaşadığı durumu kabullenir ancak anlaşmaya ya da pazarlık etmeye çalışır. "Eğer geri dönerse söz veriyorum dediklerini yapacağım." vb.

5. Depresyon, Dağılma ve Ümitsizlik: Ağlama krizleri, yaşanan yoğun acı duygularından kaynaklı varsanılar (sesini duyma, kendisini anlık olarak görme vb.)

6. Kabullenme: Sağlıklı bir kabulleniş

7. Duygusal Yükün Azalması, Ayrışma ve Çözüm: Elveda edip kayıp ile olan bağları koparır. Halen kavuşabileceğine inanabilir ancak durumun imkansızlığının farkındadır.

8. İyileşme: İyileşme gösterir, duyguları normal hâle gelir.

9. Çevre ile Yeniden Bağlantı Kurma ve İnsanlarla Yeni Bağlar İnşa Etme: Soyutluktan çıkar ve yeni çevre edinmeye, sosyal ilişkiler kurmaya başlar.

Burada saydıklarımız daha önce de söylediğimiz gibi yas sürecinin aşamalarıdır ve yaşanması gereken bir süreçtir. Ancak kaybın sürekli inkârı, yineleyici intihar düşünceleri ve girişimi gibi yas içerisindeki en az bir ögeye saplanmak, yası patolojik yasa çevirir. Bu süreç ile daha iyi baş edebilmek için oluşturulan tedavilerin de 4 temel hedefi vardır:

1. Bastırmayı Engellemek: Kişi yaşadıklarını zihninin derinliklerine itebilir. İşte tam bu esnada ona bunları hatırlatmak ve olayları canlandırmasını sağlamak gerekir.

2. Duygusal Destek: Yapılan bu yüzleştirmeden ötürü kişi kendini çaresiz hissedebilir. Bu aşamada çaresizlik duygusunu telafi etmesi sağlanmalıdır.

3. Sosyal Destek: Kişiye bu durum ile başa çıkma ve problem çözme becerileri kazandırmak gerekir.

4. Yeniden Yapılanma: Yeni bağlar kurulmasına yardım etmek de ruh halini düzene sokmak için idealdir. Psikodrama ise tam olarak burada devreye girer. Kişinin kayıp yaşadığı her şeyin anahtar figürleri sahneye getirilir.

Kaynakça:

Travmadan Sağkalanlarla Psikodrama- Peter Felix Kellermann & M.K. Hudgins

Furkan Sadık Öz

Merhaba, ben Furkan Sadık Öz. Bayburt Üniversitesi Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik bölümü 2019 yılı mezunuyum. Bayburt'ta bulunan anaokulunda ve ilkokulda almış olduğum zorunlu stajlarla kendime yeni bilgiler ve tecrübeler eklemekte ve şuan çalışmakta olduğum özel eğitim kurumunda edindiğim deneyimlerle de bunları arttırmaya çalışmaktayım. Özellikle yoğunlaştığım alan çocuklardır ve kendimi bu konuda geliştirmek için elimden geleni yapmaktayım. Bunun dışında hobilerim arasında yazı yazmak bulunduğundan ötürü birkaç çevrimiçi dergide yazı yazmaktayım. Bunun yanı sıra Kızıl Gelincik isimli kitabın yazarlarından birisiyim. Aynı zamanda yazmış olduğum iki kitabım da yakın tarihte basıma verilecektir. Her geçen gün kendime, çocuklara ve insanlara katkıda bulunmak için çabalamakta ve bu azmi sürdürmekteyim.