İLETİŞİMİN TEMEL BECERİLERİ: KENDİMİZİ DOĞRU İFADE EDEBİLME
Konuşma insanlar için günlük gereksinimdir. Konuşmanın etkili
olmasında birçok faktör vardır. Bunlar; ses tonu, sözcüklerin seçimi, vurgu,
içerik, simgesel dil ve mizahın kullanımı, hız, telaffuz, ses perdesi, hedefe
yönelik konuşma, üslup-tarz, anlamlılık, zihinsel etkinlik ve kalıplardır.
Bunların birkaçına sırayla bakalım:
Ses tonu; Konuşmanın temelinde doğal olarak
ses bulunur. Çünkü vericiden alıcıya mesajı ulaştıracak olan sestir. Konuşmada
sesin yüksek veya alçak oluşu, tonlama, vurgulama, akıcılık, işitilebilirlik, tınlama
gibi farklılıklar mesajın anlaşılmasında olumlu veya olumsuz rol oynar.
Sözcüklerin seçimi: Sözcükler, insanın içinde
doğduğu kültürün (aile kültürü, sokak kültürü vb.) sahip olduğu dilin tekrar
tekrar duyulmasıyla öğrenilir. İki insanın iletişim kurmaları için aynı sözcük kalıplarına
sahip olmaları gerekir. Etkili sözlü iletişimde kullanılan sözcüklerin
anlamlarının açık olmasına dikkat edilmelidir.
Vurgu: Konuşurken veya sesli okurken bazı
sözcüklerin veya sözcüklerdeki bazı hecelerin daha baskılı ve şiddetli olmasına
vurgu denir. Örneğin, yer adlarında vurgu genellikle ilk hecelerde bulunur.
Vurgu sayesinde mesaj belirginleşir.
Konuşmanın içeriği: Etkili sözel iletişim
için, daima açık sözcükler kullanılmalıdır. Fazla teknik veya farklı cümleler
kullanılmamalıdır. Dinleyicinin yaş, eğitim, kültür seviyesine mutlaka dikkat
edilmeli ve uygun konuşma içeriği hazırlanmalıdır.
Simgesel dilin kullanılması: Mecaz, teşbih (benzetme),
abartma, alay ve buna benzer simgeler konuşmaya renk katar ve anlamı
kuvvetlendirir. Mecaz, bir sözcüğü gerçek anlamı dışında kullanmaktır. Kültürle
yakından ilişkilidir. Örneğin, Türk kültüründe kızılan bir insana “domuz” demek
bir başka kültürde aynı değerlendirmeyi vurgulamaz.
Konuşmada mizahın kullanılması: Konuşmadaki
espriler dinleyenlerin dikkatlerini toplayabilir ve konuşmaya renk katar. Ama
zorla yapılmış, dinleyenlere uymayan veya onların anlamadığı bir mizah
konuşmanın tüm etkisini yok edebilir.
Konuşmanın hızı: Konuşmada farklı hız
kullanılarak dinleyenlerin dikkatlerini sürdürmeleri sağlanabilir. Etkili bir
konuşmada, konuşma hızının dakikada 140-150 kelimeyi geçmemesi gerekir. Bundan
daha hızlı konuşmada, insanlar söyleneni anlamak yerine konuşmacının ne kadar
hızlı konuştuğuna yoğunlaşırlar.
Etkili bir konuşma için:
Dinleyiciyi tanımak ve ona göre konuşmak
Plan yapmak
Mesajın açık, net ve anlaşılır olması
Türkçe’yi doğru kullanmak
Karşıdakiyle alay etmemek
Argo konuşmamak, abartmamak
Yalan söylememek
Abartılı olmamak kaydı ile jest ve mimik kullanmak
gereklidir. Unutmayın! “Tatlı dil yılanı bile
deliğinde çıkarır”.