"Çocuklarımızı İhmal ve İstismardan nasıl koruyabiliriz?"

"Çocuklarımızı İhmal ve İstismardan nasıl koruyabiliriz?"

İhmal, istismardan farklı olarak çocuğa bakan kişinin çocuğun ihtiyaçlarını karşılamada ihmal göstermesi.

Bu ihtiyaçlar;

beslenme,

giyinme,

barınma,

eğitim,

sağlık ve

sevgi gibi temel konulardır.

Çocuğun beden ve ruh sağlığı ile bedensel, duygusal, sosyal ve ahlaki gelişimi engellenir.,

Çocuklarda ihmali gelin 6 başlıkta işlevsel işimize yarayacak bilgilerle açıkça inceleyelim:

•  Fiziksel İhmal
•  Prenatal İhmal
•  Tıbbi İhmal
•  Duygusal İhmal
•  Toplumsal İhmal
•  Eğitimsel İhmal
•  Cinsel İhmal

Fiziksel ihmal: Çocuğun yaşına uygun yeterince beslenilememesi, temiz giydirilmemesi, sağlıklı sosyal çevrede olamaması, iç ve dış kazalara karşı önlem alınamaması demektir. Özelikle ilkokula başlayan çocuklarda bunları daha net görebiliyoruz. Çünkü çocuk hayatında ilk defa sosyal bir bağlama girdiğinde yaşıtlarıyla aynı sosyal bağlamda kendindeki eksikliklerini farkedebilme gücünü hem anne babaya doğurmuş olabiliyor. Buradaki en önemli husus çocukların okula başladığı bir haftalık oryantasyon döneminden önce velilere de bir haftalık oryantasyon dönemi çocuğun okula başlamadan önce evde bazı kuralların öğretilmesi açısından önemli görüyorum. Bu kategorideki sorularımız şunlardır:

Çocuğumun evin içinde kazaya yol açabilecek durumlar nelerdir? Yaşına uygun olarak etrafta onun güvenliğini ne tehdit edebilir? Mesela 0-6/8 aylık dönemde herşeyi tutup ağzına atan bebekler için etrafta boğaza kaçabilecek madde bırakmamak anne babaların almış olduğu bir önlem. Çünkü çocuğun bu dönemde dünyayı tanıma aracını düşünelim. Sadece annesinin memesini emer. Çocuk Dünyayı ağzı aracılığıyla tanır. Bu gibi dönemsel durumlara dikkat etmek gerek.

Doğum öncesi İhmal:Annenin gebelikte ilaç, sigara, alkol gibi zararlı maddeler kul¬lanması, doğum öncesi gerekli tıbbi bakımı almaması, yetersiz beslenmesi gibi bebe¬ğin sağlığını tehlikeye atacak davranışlarda bulunması vb. Bu terim “Prenatal ihmal” olarak geçmektedir. Ancak bunu tek tip ve Türkçe kullanalım: “Gebelik ihmali” diyelim buna.

Tıbbi ihmal: Çocuğun herhangi bir yaralanma durumunda doktora götürülmemesi, sağlık kuruluşuna başvurulmaması, tıbbi müdahale sonrası önerilenlere uymamak..

Duygusal ihmal: çocuğa sevgi ve ilgi gösterilmemesi, özellikle ergenlik yılların¬da destek ve denetimden yoksun bırakılması olarak tanımlanabilir.

Burada durup biraz akıl yürütelim. Evde sosyal bağlamın gelişmediğini sosyal desteğin pek olmadığı bir evde onaylanmayan ve sürekli reddedilen çocuk ihtiyacı olan duygusal doyumu dışarıdan almaya hazır hale gelecek ve istismar edilmeye daha müsait olacaktır.

Toplumsal ihmal: Çocuğun sağlık, eğitim, sosyal yardım, güvenlik gibi konularda gereksinimlerini karşılama da sorumlu olan devlet kurumları ve sosyal çevrenini bu görevlerini yerine getirmemesidir. Burada genel bir cümleden söz ediyor. Ama şu çok çok önemli. Devlet yani millet ve onun parçalarını oluşturan toplumlar olarak ve onun da en küçük yapı taşı olan ailelerin çocuklarını hiçbir milli bilinç ile yetiştiremiyor olması.

İstiklal marşı hakkında hiçbir fikri olmayan çocuklar var. Ya da Mustafa Kemal Atatürk’ ün kim olduğunu bilmeyen çocuklar var. Çanakkale Savaşını, Kurtuluş Savaşını, Fatih’i, bayrağın ne olduğunu hala bilmeyen çocuklar var. Okula ilk başlanılan hafta özbakımla birlikte değinilmesi gereken ilk konu olarak görülmeli. O kadar liyakat ve çaba sahibi öğretmen, Eğitim personeli ve politikacılar var ki bu konunun çok hızlı şekilde değişip gelişeceğine hiç şüphem yok!

Eğitimsel İhmal: Çocuğun okula gönderilmemesi, eğitim gereksinimlerinin karşılanmaması, ders çalışması için uygun ortamının sağlanmaması, çocuğa ders çalışmak için zaman bırakılmaması gibi biçimlerde ortaya çıkabilir.

Cinsel İhmal: Çocukların cinsel sömürüye karşı korunmaması ve ilgisiz kalınması, cinsel gelişime gereken önemin verilmemesi cinsel ihmal olarak ifade edilmektedir (Polat, 1999).

Çocuğun sorduğu sorulara onu bastırarak, geçiştirerek cevap veren veliler için söylenecek en doğru cümle ona açık ve kısa şekilde sokak ağzının dışında doğru bir üslüpla anlatmaktır.

istismar;

• çocuğun gelişimini zedeleyen
• anne,baba, bakım verici ya da herhangi bir ergen ya da yetişkin ( tanıdık ya da yabancı farketmez) tarafından yapılan
• toplumsal ahlak kurallarına aykırı eylem ve tutumlardır.

Çocuğun bedensel ya da psikolojik sağlığına zarar veren tutumlardır.

Çocuklarda istismarı 4 başlıkta inceleyelim. Bunlar:

Ekonomik istismar

Duygusal istismar

Fiziksel istismar ve

Cinsel istismar.

Gelin bunları inceleyelim.

Ekonomik istismar

Çocuğun gelişimini engelleyici, haklarını ihlal edici işlerde ya da düşük ücretli iş gücü olarak çalıştırılması veya çalışması ekonomik istismardır. Çocuk işçiliği: Günümüzün en yaygın sorunlarından biri, çocuk işçiliği ve çalıştırılan çocuklardır. Diğer bir deyişle, çocuk emeğinin istismar edilmesidir.

Fiziksel istismar

Kazadışı sebeple çocuğu yaralamak, vurmak, itip kakmak, boğazlamak. Somut ve zarar veren bir müdahalede olmak.

Cinsel istismar

Cinsel istismar bir kişinin kendi rızası dışında cinsel bir eyleme hedef olması ya da buna kalkışılmasıdır. Kadın, erkek, çocuk, genç, yaşlı, her cinsiyetten, her meslekten ve her sınıftan insan cinsel istismara uğrayabilir. Cinsel istismar sözle, dokunmayla, davranışlarla olabilir.

Duygusal ( pskikolojik) istismar

Çocuğa duygusal olarak yokmuş gibi davranılması, ihtiyaç duyduğu sevgi, ilgi ve yakınlığın gösterilmemesi, bunun aksine çocuğun, gelişimini bozan her türlü aşağılama, reddetme, suçlama vb gibi söz ve davranışlara maruz kalmasıdır.

İpin ucunu en sıkıntılı gördüğüm cinsel istismardan tutalım ve ardından tekrar çocuğa yönelik kötü muamelelere değinerek ilerleyelim. O halde cinsel istismarla ilgili risklere şöyle değinelim:

Çocuklarla ilişkili durumlar

• İstenmeyen çocuklar, istenmeyen cinsiyetteki çocuklar, doğum anormaliler, mizaç, duygusal ya da akademik özellikleri düşük olan vb. nedenlerle aileinin beklentisini karşılayamayan çocuklar
• Zihinsel gerilik, erken doğum, kronik hastalık gibi nedenlerle sürekli bakım gerektiren çocuklar.
• Engeli bulunan bireyler
• Hiperaktivitesi, tehlikeli davranış sorunu olanlar
• Üvey çocuklar
• Sık ve uzun süre ağlayan çocuklar
• 
  
• Anne-Baba ile ilişkili durumlar
  

• Genç ebeveyn, yalnız yaşayan ebeveyn
• Eğitim eksikliği (bilinçsizlik)
• Alkol veya madde kullanıyor olmak
• Çocukken istismara uğramış olmak
• Fiziksel veya psikiyatrik hastalık varlığı
• Dürtü ve öfke kontrolünün yetersizliği
• Toplumsal iletişim becerilerinin yetersizliği
• 
  
• İlişkisel
• 
  
• Ebeveyn çocuk bağının kopuk olması
• Çok çocuklu, katı disiplin uygulayan aileler
• Ekonomik sıkıntı, şiddet,
• Evde sosyal desteğin yetersizliği
• Aile bireyleri arasındaki bağın zayıf olması evde sözel ve psikolojik çatışmaların yaşanması
• 
  
• Çevresel
• Beslenme ve bakım olanaklarının yetersizliği
• İşsizlik oranlarının yüksek geçim sıkıntısının yaygın olması
• Uyuşturucu ticaretinin varlığı
• Çocuğun savunuculuğunu yapacak kurum ve yapılarının yetersizliği
• 
  
• Toplumsal
• 
  
• Yasaların yetersizliği ve kesin uygulanamayışı
• Çocuğa verilen değerin düşüklüğü
• Cinsel ayrımcılık ve toplumsal eşitsizlik
• Şiddetin kabul edilir olması, organize şiddetin varlığı (terör, yüksek suç oranları)
• Kontrolsüz internet, kültürel normlar, Pedofili
• 
  
• Bütün yazımızın içeriğindeki faktörlerinden birisini görmek elbette istismar ya da ihmalin olduğunu göstermez. Ama faktörler çeşitlenmişse istismar ve ihmal olasılığı armış demektir.
• 
  
• Gelelim en önemli kısımlarımızdan birisi olan cinsel istismar konusunun görülme şekillerinde. Bir çocuğa ne yapılırsa cinsel istismara girer?
• 
  
• Çocuğa cinsel içerikli şeyler söylemek
• Röntgencilik, teşhircilik
• Çocuğun cinsel ilişki sahnesine doğrudan şahit olması
• Çocuğa cinsel organ göstermek, göstermesini istemek, banyodayken çocuğu seyretmek,
• Çocuğa cinsel içerikli materyaller göstermek ( pornografik film seyretmek...)
• Çocuğu pornografik malzemeler için kullanmak
• 
  
• Çocukta ihmal ve istismar şüphesine hangi ipuçları bizi götürür?
• 
  
• Korku+Endişe+ Suçluluk
• Çekingen ve ürkeklik
• Anne ya da babanın ilgisiz olmasından şikayetçi olmak.
• Gerileme davranışları (bebek gibi davranışlar)
• Aşırı ilgi bekleme
• Konsantrasyon sorunları
• Ani duygu değişimleri
• 
  

• "Çocuk cinsel istismar konusunda birşeyler anlatıyorsa ilk iş çocuğa inanmaktır. Yalan söyleme ihtimali çok azdır.

  ve

  olayı öğrendikten sonra gerekli yerlere bildirmek ve çocuğu psikolog/ psikiyatriye götürmek gerekir"

  
  

  Cinsel istismarla ilgili daha önce öğrendiğimiz bilgilerin bir kısmında yanlış inanışlarımız mevcut. Neler bunlar yani doğru bildiğimi yanlışlar?

  • Çocuklar cinsel istismarı hayal gücünün genişliğiyle uydurur görüşü tamamen yanlıştır. Çünkü çocuklar bu konuda yalan söylemezler. Bu durumdaki ilk kural çocuğa inanmaktır.
  • İlgi çekmeye çalışan çocuklar, şirin ve cazip kız çocukları evden kaçan çocuklae, ihmal edilmiş çocuklar, sosyoekonomik düzeyi düşük ailelerin çocukları potansiyel mağdurdur görüşü yanlıştır. Mağdur her düzeyden birisi olabilir.
  • Parkların, ıssız yerler, karanlık sokaklar, boş inşaat alanları, tuvalet ve banyolar tehlikeli bölgededir düşüncesi de tamamen yanlıştır. Buradaki en doğru husus ev, okul ve ev ile okul arasındaki yol yani çocuğunduğu her türden sosyal bağlamda bu durum gerçekleşebilir.
  • İstismarcının görünüşü, yapısı hakkında yaşlı, yabancı erkekler, sokaktaki serseri diye yorum yapmak yanlış olur. Olguların ?-95 inde fail 20-45 yaş arası, kurban tarafından tanınan, evli ve çocuklu erkeklerdir.
  • Sadece kızlar cinsel istismara uğramaz. Erkek çocukları da uğrayabilir.
  • Yaşanan olayın üzerine gidilmesi çocuğa daha fazla travma yaşatmaz. Tam tersi doğru ve yerinde bir müdahale ile çocuğun destek alması sağlanırsa çocuk olayı atlatabilir.

  
  

  Anne- baba olarak ne yapmalıyız?
  

• 
  
• 
  

• İhmal ve İstismardan korunmak için ne yapmalıyız? Çocuklarınıza cinsel gelişim hakkında tıbbi terimlerle bilgi verin. Açık, net kısa şekilde merak ettiği soruları yanıtlayın.

  *Çocuğunuzun bedenindeki özel bölgeleri anlatın. bedeninin ona ait olduğunu o istemeden ona dokunmayacağını anlatın ve öyle de yapın. Aynı şekilde başkasının bedeninin de başkasına ait olduğunu söyleyin. Aynı şekilde o istemeden onu da öpmeyin. Önce izin alın. Sadece doktor, anne ve baba varken o bölgelere dokunulabileceğini anlatın

  * İstemediği birisinin kendisine dokunduğu takdirde ona HAYIR, DUR YAPMA DEYİP BAĞIRIP ORADAN UZAKLAŞMASINI YARDIM ALACAĞI BİR YERE KAÇMASI gerektiğini öğretin.

  * Sizinle her şeyini paylaşabilmesini sağlayın. Korkutma tehdit gibi olumsuz faktörlerle çocuğunuzu terbiye etmeyi asla çözüm olarak görmeyin. Aksi halde birisi çocuğunuza zorla bir şey yaptıracağı zaman sizinle tehdit edip onu kandırabilir veya kullanabilir.

  Hatalı bir davranış yaptığında ona kızıp bağırmayın ve hatasından dolayı cezalandırmayın. Aksi halde başına kötü bir şey geldiğinde sizinle paylaşmaya da korkacaktır. Bunun yerine hatalı davranışını yakaladığınızda veya size söylediğinde önce onunla bu davranışı hakkında konuşun, bunun onun için ne anlam ifade ettiğini sorun.

  Hatalı bir davranış yaptığında ona kızıp bağırmayın ve hatasından dolayı cezalandırmayın. Aksi halde başına kötü bir şey geldiğinde sizinle paylaşmaya da korkacaktır. Bunun yerine hatalı davranışını yakaladığınızda veya size söylediğinde önce onunla bu davranışı hakkında konuşun, bunun onun için ne anlam ifade ettiğini sorun.

  Kısacası ona koşulsuz bir saygı gösterin. Ve onu yargılamadan anlamaya çalışın. Herhangi olası olumsuz bir durum için kendi öfkenizi koruyarak davranın.